ថ្វីត្បិតតែបច្ចុប្បន្ននេះកម្ពុជារួមចំណែកត្រឹមតែ ០,០២% ក្នុងការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ពិភពលោក​ក៏ដោយ ​ប៉ុន្តែប្រទេសនេះមានហានិភ័យខ្ពស់ពីផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ប្រទេសកម្ពុជា​ទំនងជានឹងទទួលរងពីការកើនឡើងនៃទឹកជំនន់និងគ្រោះរាំងស្ងួតធ្ងន់ធ្ងរដែលមានផលប៉ះពាល់ដល់ការ​ផលិតស្បៀងអាហារ​ ជាពិសេសស្រូវ។

នៅឆ្នាំ ២០៣០ ការបាត់បង់ព្រៃឈើនិងការប្រើប្រាស់ដីក្នុងគោលបំណងផ្សេងទៀត នឹងរួមចំណែករហូត​ដល់ ៤៩%នៃការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលតាមពីក្រោយដោយវិស័យ​ថាមពល (២២%) និងវិស័យកសិកម្ម (១៧.៥%) ។

ការស្រាវជ្រាវរបស់យើងបង្ហាញថាមានសកម្មភាពសំខាន់ៗដែលរាជរដ្ឋាភិបាលនិងវិស័យផ្សេងទៀតនៅ​ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគួរពិចារណាដើម្បីជួយប្រទេសឆ្ពោះទៅរកកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកាបូនទាប។

ការកាត់បន្ថយការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការដាំដើមឈើឡើងវិញ និងការលើកកម្ពស់ការគ្រប់គ្រងធនធាន​ជាប្រព័ន្ធ ព្រមទាំងឥន្ធនៈស្អាត នឹងមិនត្រឹមតែកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ វាថែមទាំងជួយកាត់បន្ថយការខូចខាតបង្កដោយទឹកជំនន់នៅទីក្រុងក៏ដូចជាទីជនបទ ព្រមទាំងកាត់​បន្ថយការចំណាយលើការស្តារហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលមានតម្លៃខ្ពស់។

កំណើនកាបូនទាបលែងជាទំនួលខុសត្រូវតែឯងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទៀតហើយ។ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវ​ទាមទារ​អន្តរាគមន៍ដោះស្រាយទាំងក្នុងប្រទេស ក្នុងតំបន់ និងទូទាំងពិភពលោក។ និយតករត្រូវបង្កើត​ការលើកទឹកចិត្ត ខណៈដែលវិស័យហិរញ្ញវត្ថុត្រូវគិតគូរពីការចំណាយលើហានិភ័យបង្កដោយអាកាសធាតុក្នុងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន និងកាកំណត់តម្លៃរបស់ខ្លួន។

គោលនយោបាយមួយចំនួនកំពុងត្រូវបានសាកល្បងដើម្បីកាត់បន្ថយការបំពុលបរិស្ថាន និងបង្កើនការ​វិនិយោគបៃតង និងការវិនិយោគស្អាត។ ការខាតបង់ដោយសារការបញ្ចេញកាបូន​ ជាអ្វីមួយដែលអ្នក​សេដ្ឋកិច្ច​ភាគច្រើនគួរ​យល់ស្របគ្នា ដោយសារការចំណាយលើកាបូនគឺជាអ្វីដែលងាយមើល​ឃើញ​បំផុតដែលអាចប្រើដើម្បីលើកទឹកចិត្តសម្រាប់ការកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នពុល។

ប្រព័ន្ធជួញដូរការបញ្ចេញឧស្ម័នឬទីផ្សារកាបូនគឺជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីកំណត់ការចំណាយខាងលើ។ ចាប់ពីឆ្នាំ ២០១៦ ដល់ឆ្នាំ ២០២០ កម្ពុជាបានលក់ឥណទានកាបូនដែលមានតម្លៃ ១១,៦ លានដុល្លារ​ពីទី​តាំងចំនួនបីគឺដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា ឧទ្យានជាតិក្រវាញខាងត្បូង និងដែនជម្រកសត្វព្រៃតាតៃ។

បណ្តាប្រទេសនៃក្រុមអនុតំបន់មេគង្គដែលរួមមានកម្ពុជា និងផ្នែកខ្លះនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន​ផងដែរ​ ក៏បានគិតគូរពីការអភិវឌ្ឍទីផ្សារថាមពលក្នុងតំបន់ ​ប៉ុន្តែការជួញដូរកាបូននៅក្នុងវិស័យ​នេះមាន​ភាពស្មុគស្មាញច្រើន។

ដោយសារការផលិតធ្យូងថ្មគឺជាប្រភពឥន្ធនៈដែលការបំពុលកាបូនច្រើនបំផុតនៅក្នុងតំបន់​(លើកលែង​តែវាមានវិធីសាស្រ្តរួមក្នុងការកំណត់តម្លៃកាបូន) មានហានិភ័យដែលការបង្កើតធ្យូងថ្មនឹងបន្តមិនឈប់​ឈរ ខណៈដែលគ្មានតម្លៃកាបូន នាំដល់ការកាត់បន្ថយប្រសិទ្ធភាពនៃឧបករណ៍គោលនយោបាយនេះ ដោយបង្កើតជា “ការលេចធ្លាយ” នៃការបំភាយឧស្ម័ន។

ឧបករណ៍គោលនយោបាយមួយទៀតដើម្បីកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័ន គឺការកំណត់ដោយរដ្ឋាភិបាលទៅលើពន្ធកាបូនឬតម្លៃក្នុងមួយតោននៃការបញ្ចេញកាបូន។ បទប្បញ្ញត្តិដែលតម្រូវឱ្យក្រុមហ៊ុនបង្ហាញ​ពីផលប៉ះពាល់លបរិយាកាសនិងសង្គម​របស់ពួកគេ​ ដល់វិនិយោគិនបច្ចុប្បន្ននិងសក្តានុពល ​គឺជា​គោលនយោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពមួយទៀតដើម្បីលើកទឹកចិត្តក្រុមហ៊ុនឱ្យកាត់បន្ថយកាបូនក្នុងសកម្មភាពរបស់ខ្លួន។ ឧបករណ៍គោលនយោបាយទាំងនេះគួរត្រូវបានពិចារណាដោយប្រទេសកម្ពុជា។

ដើម្បីគាំទ្រដល់ការវិនិយោគបៃតង អត្រាពន្ធនាំចូលអនុគ្រោះសម្រាប់ការវិនិយោគបរិស្ថានមេត្រី (feed-in-tariffs)​ត្រូវបានអនុវត្តដោយរាជ​រដ្ឋាភិបាលសម្រាប់បច្ចេកវិទ្យា​ថាមពលកកើតឡើងវិញថ្មីៗ​កាលពី​អតីត​កាល ​ប៉ុន្តែឧបករណ៍គោលនយោបាយនេះ​លែងមានតម្រូវការទៀតហើយ ដោយសារ​ការចំណាយ​លើបច្ចេកវិទ្យាថាមពលកកើតឡើងវិញដូចជាថាមពលព្រះអាទិត្យនិងថាមពលខ្យល់បានធ្លាក់ចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ ដើម្បីកាត់បន្ថយការចំណាយលើថាមពលកកើតឡើងវិញបន្ថែមទៀត បច្ចុប្បន្នប្រទេសកម្ពុជា​កំពុងប្រើប្រាស់ការដេញថ្លៃ ឧទាហរណ៍ដូចជាការដេញថ្លៃប្រកបដោយការប្រកួតប្រជែង។

កំណើនកាបូនទាបលែងជាទំនួលខុសត្រូវតែឯងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទៀតហើយ។ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវ​ទាមទារ អន្តរាគមន៍ដោះស្រាយទាំងក្នុងប្រទេស ក្នុងតំបន់ និងទូទាំងពិភពលោក។ និយតករត្រូវបង្កើត​ការលើកទឹកចិត្តខណៈដែលវិស័យហិរញ្ញវត្ថុត្រូវគិតគូរពីការចំណាយលើហានិភ័យ បង្កដោយអាកាសធាតុក្នុងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាននិងកាកំណត់តម្លៃរបស់ខ្លួន។

ឧទាហរណ៍នៃជោគជ័យមួយ គម្រោងថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យ ៦០ មេហ្កាវ៉ាត់ ដែលត្រូវបានដាក់ដេញ​ថ្លៃក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ និងផ្តល់នូវតម្លៃផ្គត់ផ្គង់ប្រកួតប្រជែងខ្ពស់គឺ ០,០៣៨ ដុល្លារក្នុងមួយគីឡូវ៉ាត់ម៉ោង ដែលអាចប្រៀបធៀបឬទាបជាងតម្លៃគីឡូវ៉ាត់ម៉ោងនៃថាមពលធ្យូងថ្ម ធ្វើឱ្យកម្ពុជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពល្អ​ក្នុងការឈានទៅរក ការវិនិយោគថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យ ព្រោះប្រទេសនេះមាន​កម្រិតនៃការ​សាយភាយ​កម្តៅខ្ពស់។ គោលនយោបាយផ្សេងទៀតត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពថាមពល លើក​កម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចដែលគិតគូរពីផលប៉ះពាល់ (circular economy) និងវិស័យឧស្សាហកម្មដែលកាត់​បន្ថយ​ជាតិកាបូន។

ដល់ពេលដែលត្រូវគិតឡើងវិញអំពីការវិនិយោគថាមពលធ្យូងថ្មហើយ។ នៅចន្លោះឆ្នាំ ២០១១ និង ២០១៥ តម្រូវការអគ្គិសនីនៅប្រទេសកម្ពុជាបានកើនឡើង ១៨% ក្នុងមួយឆ្នាំហើយនៅឆ្នាំ ២០១៩ ប្រទេសបានជួបប្រទះឱនភាពថាមពលដ៏ធំមួយដែលបណ្តាលឱ្យមានការស្វែងរកប្រភពថាមពល និងការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងធ្យូងថ្មថ្មីៗ។ បច្ចុប្បន្នប្រទេសកម្ពុជាមានរោងចក្រធ្យូងថ្មយ៉ាងតិចចំនួន ៤ កំពុងរៀបចំ​ដាក់ឱ្យដំណើរការដែលនឹងបន្ថែមថាមពល ១,៦៣ ជីហ្គាវ៉ាត់នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៤ ដែលជាចំនួនខ្ពស់ជាង​ទ្វេដងនៃសមត្ថភាពផលិតធ្យូងថ្មបច្ចុប្បន្នចំនួន ៦៧៥ មេហ្គាវ៉ាត់នៅក្នុងប្រទេស។

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០២០ ជាមួយនឹងបញ្ហាកូវីដ១៩ តម្រូវការថាមពលបានធ្លាក់ចុះ ​ហើយលើសពីនេះទៀត​តម្លៃនៃថាមពលកកើតឡើងវិញបានបន្តធ្លាក់ចុះ។ គិតដល់ការរារាំងកាតព្វកិច្ចកិច្ចសន្យានៃកិច្ចព្រមព្រៀង​ធ្យូងថ្មកន្លងមក ប្រសិទ្ធភាពចំណាយនៃការវិនិយោគថាមពលធ្យូងថ្មនៅកម្ពុជា គួរតែត្រូវបានពិចារណា​ឡើងវិញ ជាពិសេសខណៈពេលដែលវិនិយោគិននិងអ្នកផលិតកាន់តែច្រើនឡើងៗ កំពុងចៀសវាង​ថាមពល​​​ធ្យូងថ្ម​ដោយសារការកំណត់ដោយគោលដៅអាកាសធាតុ និងតម្រូវការឱ្យមានការបង្ហាញ សម្រាប់​អ្នក​វិនិយោគ​ដែលមានទំនួលខុសត្រូវសង្គម។

ខណៈពេលដែលការវិនិយោគធ្យូងថ្មទាំងនេះអាចមានប្រសិទ្ធភាពចំណាយកាលពីអតីតកាលដោយសារ​បច្ចេកវិទ្យាផ្សេងៗ ការវិនិយោគនេះប្រហែលជាមិនចំណេញទេក្នុងពេលអនាគតដោយសារមានការគិតគូរកាន់តែ​ខ្លាំងអំពីការចំណាយលើកាបូន។ ការបង្កើតឧស្ម័នមានការបញ្ចេញកាបូន ប៉ុន្តែវាមាន​បរិមាណតែ​ពាក់កណ្តាលនៃបញ្ចេញកាបូនតាមរយៈការផលិតថាមពលធ្យូងថ្មប៉ុណ្ណោះ។ ទោះបីជាធនធាននុយក្លេអ៊ែរ​វារីអគ្គិសនី ខ្យល់ និងថាមពលព្រះអាទិត្យ គ្មានឬមានការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់តិចតួចបំផុត (in​hydo)​​ ក៏ដោយក៏ការផលិតថាមពលដោយវារីអគ្គិសនី  និងនុយក្លេអ៊ែមានបញ្ហាប្រឈមផ្សេងដែរ។

ថ្លៃដើមប្រតិបត្តិការខ្ពស់ជាងមុនសម្រាប់ការផលិតធ្យូងថ្មនៅទីបំផុតនឹងត្រូវបានបញ្ជូនទៅអ្នកប្រើប្រាស់​ក្នុងទម្រង់ជាអត្រាថ្លៃអគ្គិសនីខ្ពស់ជាងមុនឬជាពន្ធដោយប្រយោលដែលអាចប៉ះប៉ូវនូវការកើនឡើងណា​មួយដែលបានផ្តល់តាមរយៈលទ្ធភាពទទួលបានអគ្គិសនីកាន់តែច្រើន។

ដើម្បីជ្រើសរើសរវាងការកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នឬលទ្ធភាពទទួលបានថាមពលដែលមានតម្លៃ​សមរម្យ​មិនមែនជាការសម្រេចចិត្តគួរឱ្យចង់បានសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលណាមួយឡើយ។ ដើម្បីចៀសវាង​វា​រដ្ឋាភិបាល​គួរតែពិចារណាលើការចំណាយសម្រាប់ជំនាន់មនុស្ស ដោយប្រើទស្សនៈវិស័យនៃវដ្តជីវិត​និងដោយប្រើ​សេណារីយ៉ូជាមួយការគិតគូរពេញលេញលើថ្លៃកាបូន ផលចំណេញផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ​និងសេដ្ឋកិច្ច​ និងផល​ប្រយោជន៍សង្គម។

ការធ្វើសកម្មភាពទាំងនេះឥឡូវ អាចបង្ហាញថាការវិនិយោគបៃតង រួមទាំងការវិនិយោគថាមពលស្អាតមិនត្រូវការចំណាយច្រើនទេ។

អត្ថបទសរសេរដោយ លោកស្រី Sunniya Durrani-Jamal នាយិកាប្រចាំប្រទេស នៃនិវេសដ្ឋាន ​បេសកកម្ម ប្រចាំកម្ពុជា របស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) និង លោក សេដ្ឋវិទូ Darren Byers